Sokak Sanatkarları Derneği: Ne sarayın soytarısıyız ne de belediyenin buyruk erleriyiz

İZMİR – Sokak Sanatkarları Derneği, CHP’li İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 8 Ağustos’ta yürürlüğe koyduğu sokak sanatkarlarına yönelik yönetmeliğine karşı basın açıklaması düzenledi. Çeşitli siyasi parti ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin de katıldığı açıklamada, “Sokak sanatı kentlerin hayat damarıdır, yasakçı belediye yönetmeliğine hayır” yazılı pankart taşınırken, “Sanat özgürlük ister” ve “Yasakçı belediye istemiyoruz” sloganları atıldı.

Grup ismine açıklama yapan Hasret Sağlam, Sokak Sanatlarının Uygulanmasına Ait Yönetmelikte yapılan değişikliklerle belediyenin adeta bindiği kısmı kesen, yaptığı işi yüzüne gözüne bulaştıran bir belediyecilik örneği sergilediğini söyledi.

‘BELEDİYENİN BUYRUK ERLERİ DEĞİLİZ’

Sokak Sanatkarları Derneği olarak ‘sanatı’ aracılardan bağımsızlaştırarak direkt beşerlerle buluşturmanın yollarını aradıklarını vurgulayan Sağlam, şunları belirtti:

“Sokak sanatı, gücünü bu görece himayesiz bağlantılardan ve özgürlüğünden alır. Bu sebeple pandemi devrinde yaşadığımız onca kasvete karşın, kamusal kaynakların sanatkarlar için kullanılması konusunda ‘sadaka veren el ve alan el’ ortasındaki münasebetlere daima karşı çıktık. İzmir özelinde aktüel sanattan, tanınan piyasa sanatına kadar bütün sanatkarların el pençe divan durduğu toplantılarda ısrarla özgürlük vurgusu yapmamız, başta Tunç Soyer tarafından; İzmir üzere, ‘çağdaş, demokratik özgür’ bir kentte, bozgunculuk, değer bilmezlik olarak değerlendirildi. Meğer demokrasi ve özgürlüklerin varlığı, yönetenlerin var demesine değil, asıl olarak yönetilenlerin isteğine bağlıdır. Tunç Soyer’i eleştirmek bizi AK Partili yapmayacağı üzere, olumlu icraatlarını desteklemek de bizi CHP’li yapmamalıdır. Bu açıdan bir kere daha vurgulamak isteriz ki ne sarayın soytarısı, ne de belediyenin buyruk erleriyiz.”

.

‘SEÇİMDEN EVVEL ORTAK AKIL, SEÇİLDİKTEN SONRA BEN YAPTIM OLDU’

“Son kelamımız yönetmeliğin çıkarılış biçimine ilişkindir. Bir evvelki yönetmeliğin hazırlanması süreçlerinde ilgili STK’larla koordineli bir biçimde, katılımcılığı temel alan formül sürdürülmüşken, yeni yönetmeliğin hazırlanması süreçlerinde yaptığımız hiçbir tenkit dikkate alınmamıştır. İktidara gelmeden evvel ‘ortak akıldan’ dem vuran bir Tunç Soyer’in seçildikten sonraki mottosu ‘ben yaptım oldu’ olmuştur” diyen Sağlam, derneğin yönetmeliğe ait tenkitlerini ise unsurlar halinde şöyle sıraladı:

-Madde 4, genel olarak olumlu bulduğumuz bir unsur olmakla birlikte c) bendindeki komite, kuşkulu uzmanlık kriterleri açısından legallik sıkıntıları yaşamaya adaydır. Legallik krizleri yalnızca ilgili dairedeki uzman bilgisine dayalı olarak aşılamaz. İlgili STK’ların da sürece katılacağı, katılımcılık prensipleriyle aşılabilir. (Her disiplinden uzmanlarınız var mı, sokak sanatkarlarının sürece iştirakini nasıl sağlıyorsunuz? vb.)

-Madde 5 b) bendi oksimoron bir unsurdur. Maalesef bir evvelki yönetmelikteki ilgili unsura yasakçı ve sokak sanatının ruhuna alışılmamış eklemeler yapılarak sokak sanatının nerede yapılacağı konusu ferdî inisiyatiflere açık hale getirilmiştir. Meğer bir evvelki yönetmelikte, sokak sanatının nerelerde yapılacağından çok nerelerde yapılamayacağı üzerinde durularak özgürlükçü bir yaklaşım sergilenirken, yeni yönetmelik sanatsal söz imkanları ve toplumsal etkileşimin gerçekleşeceği yerlerin seçiminde sanatkarların seçim hakkını elinden almaktadır. Sokak sanatının ruhundan anlamamak olarak yaptığımız tenkit ise belediyenin gereksiz paralar harcayarak ürettikleri ve kısa vakitte kentsel çöpe dönüşen “sanat sokakta” platformlarına ilişkindir. Üretilen platformlar toplumsal etkileşime açıklık ve sokak sanatının hem tabanlık alakalarına mahzur teşkil edecek biçimde yerden yüksek, sanatçıyı biblo haline getiren reklam panolarından ibarettir. Bu platformlar, bütün harcanan kamusal kaynaklara karşın sanatkarları yağmurdan, güneş vb. koruyamadığı üzere performans sırasında kullanacakları ekipmanlara ait rastgele bir imkan da sağlamamaktadır.

-Madde 5 c) ve ç) bendi, tam olarak Türkiye’de muhalefet ile toplumsal muhalefet ortasında oluşan açı farkını gözler önüne serer niteliktedir. Merkezi iktidarın gündelik hayat ve hayat usullerimiz üzerinden yürüttüğü hegemonya çabasında birbiri gerisine çıkardığı yasalar sorgusuz sualsiz kabul edilmektedir. Bunlardan birisi olan müzik yasağını da içeren çevresel gürültünün kıymetlendirilmesi ve idaresi yönetmeliği, lokal idare tarafından itirazsız bir formda kabul edilerek kendi kullanımı için fonksiyonel bir araç haline getirilmeye çalışılmaktadır. Buradaki 26. hususa yapılan gereksiz atıf, merkezi iktidarın saçma yasaklarına meşruiyet atfetmekten öbür bir mana taşımamaktadır. Türkiye’de iktidarlar değişse de değişmeyen siyasi partiler yasası üzere, bu ve gibisi unsurlar, iktidarın nasıl da kendisine benzeyen küçük iktidarlar yarattığının görülmesi açısından kıymetlidir. Mevcut yönetmeliklerin üst yönetmeliklere uygun olarak yapılmasıyla, onları yasallaştıracak formda yapılan atıflar farklı şeylerdir. Üstüne üstlük sokak sanatkarlarına yönelik bu çevresel hassasiyet vurgusu 7 gün 24 saat çalışma hakkına sahip inşaat firmaları için gösterilmemektedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin de onayıyla 7 gün 24 saat çalışma ruhsatına sahip inşaat firmaları her gün yeni gökdelenler inşa etme hakkına sahipken, anayasal olarak desteklenmesi gereken sanatkarlar (Anayasa Unsur 27, 64) yasaklanmaktadır.

-Madde 5 e) bendi tekrar keyfiliğe kapı aralayan bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir evvelki yönetmelikte hayli objektif ve ölçülebilir kriterlere nazaran belirlenen, desibel ölçümü mevcut haliyle yönetmelikten çıkarılmıştır. Performansların ses düzeyini ortamın mevcut gürültü düzeyiyle orantılı bir biçimde pahalandıran ‘performans noktasından 5 metre uzakta yapılan ölçümlerde ortam gürültüsünün üzerine +5dB’den fazla olmamalıdır’ unsuru, yeni yönetmelikte objektif kriterlere dayanmayan zabıtanın keyfiyetine bırakılmıştır. Bu mevzudaki bir öteki konu ise günümüzde sokak sanatının sanatsal tabir konusunda vazgeçilmezleri ortasında bulunan loop, delay, chorus ve reverb üzere efekt pedallarının amfisiz kullanımının mümkün olmamasıdır. Bu yönetmelikle Pat Metheny, Jimi Hendrix ve Billie Eilish üzere müzisyenlerin kendilerine İzmir sokaklarında yer bulması imkansızdır. Günümüzde sanatsal tabirin olmazsa olmaz araçları ortasında yer alan mikrofon ve amfiler yalnızca ses yükselticisi araçlar değil birebir vakitte kendine has ton karakteristikleriyle sanatkarların şahsî parmak izleridir. Özel müsaadeye tabi tutulamazlar. Özetle bir evvelki yönetmelikteki desibel ölçüm sistemi böylesi meselelerin da önüne geçebilecek bir hususken kaldırılmamalıydı.

-Madde 6, 2. bendinde bir yetki karmaşası bulunmaktadır. Sokak sanatkarı kartına yetki veren komite dışında ayrıyeten zabıta da kartların iptali konusunda yetkilendirilmiştir. Üstte ayrıntılı bir formda açıklamaya çalıştığımız üzere objektif ölçüm kriterlerinden ve sanatsal uzmanlık bilgisinden mahrum bir kolluk gücü olarak zabıtaya böylesi bir yetki verilemez. Ferdî kayırmalara ve yetki karmaşasına yol açacak böylesi bir ikilikten vazgeçilmelidir.